14.04.2015 tarihinde, Türkiye'nin neredeyse yarım asırdır hayalini kurduğu ancak gerçekleştiremediği nükleer güç santralinin (NGS) temeli atıldı. Tabii ki beklendiği gibi NGS lehinde ve aleyhinde konuşmalar yapıldı ve protestolar gerçekleştirildi. Kim haklı, kim haksız; NGS Türkiye için gerekli mi, değil mi tartışmaları tabii ki her zaman olması gerektiği gibi mümkün olduğunca nesnel ve bilimsel bir platformda gerçekleşmeli.
Toplumu ilgilendiren benzer konularda kararlar alınırken, mükemmel doğru veya mükemmel yanlış diye bir kavramdan söz etmemiz mümkün değildir. Enerji santralleri özelinde de aynı durum geçerlidir, yani herhangi bir teknoloji ile ilgili seçim yapılırken artılar ve eksiler derinlemesine ve uzun vadeli ele alınarak karar verilmelidir.
Nükleer Güç Santralleri'nin Artıları
- Birim enerji üretimi için yapılan Karbon ve diğer sera gazlarının emisyonu oldukça düşüktür.
- İşletme maliyetleri nispeten düşüktür. Yani maliyetlerin büyük bir kısmı ilk yatırım maliyeti içinde olduğundan, yakıt fiyatlarındaki dalgalanmalardan nispeten çok daha az etkilenmektedir.
- Uzun yıllardır kullanılan bir teknolojidir.
- Yenilenebilir enerji teknolojilerinin aksine, kesintisiz elektrik üretebilir ve baz yük santrali olarak kullanılabilir.
- Nükleer teknolojinin diğer alanlarda da kullanılabilmesi fırsatını sağlar.
- Elektrik üretiminde çeşitlilik sağlar.
Nükleer Güç Santralleri'nin Eksileri
- İlk yatırım maliyeti çok yüksektir ve inşa edilmesi çok uzun sürmektedir.
- İlk yatırım maliyetinin yüksek olması sebebiyle işletmeciler uzun vadeli garantiler talep etmektedir. Bu kaynakların aktarılması ise, yenilenebilir kaynaklar için alternatif maliyet yaratır.
- Herhangi bir kaza olma riski düşüktür ancak kazanın gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkacak hasar uzun vadeli, geri döndürülemez ve felaket boyutundadır.
- Çatışma durumlarında düşman kuvvetlerin ve terör saldırılarının hedefi haline gelebilir.
- Doğal gaz ve kömür gibi alternatiflere kıyasla daha pahalıdır.
- Uranyum doğrudan değil, ancak zenginleştirilerek kullanılabilir, bu da doğal gaz veya kömür yerine zenginleştirilmiş Uranyum için ithalat bağımlılığı anlamına gelir (Türkiye özelinde).
- Radyoaktif atıkların yönetimi hem riskli, hem de maliyetlidir.
Yukarıda basit ve sade bir şekilde ele alınan artılar ve eksiler, NGS için bize bir fikir vermektedir. Eksileri incelediğimizde, daha çok zarar değil, risk olduklarını görüyoruz. Türkiye'nin iş kazaları ile ilgili karnesinin zayıflarla dolu olduğunu düşündüğümüzde, asıl sorun bu risklerin nasıl en aza indirileceğidir.
Nükleer Güç Santrallerinde Risk Yönetiminin Önemi
Yazının üzerindeki görselde, dünyanın önde gelen nükleer teknolojiye sahip ülkelerindeki nükleer santrallerin sayısı ve elektrik üretimindeki payları görülmektedir. Bu tablo ilk etapta zaten yaygın şekilde kullanılan bir teknoloji olduğunu göstermektedir. Özellikle Fransa, 58 adet nükleer santraliyle ülkenin elektrik tüketiminin %77'sini gerçekleştirmektedir. Bu tablo bize, nükleer teknolojiden korkmamamız gerektiğini göstermektedir. Tabii ki korkmayalım ancak sistemin doğru bir şekilde işlemesi için de elimizden gelenden çok daha fazlasını yapmamız gerektiğini unutmamalıyız. Nükleer santrallerde uygulanacak olan karmaşık güvenlik prosedürleri doğru bir şekilde, titizlikle ve tavizsiz uygulanmalı, denetimler de buna paralel olarak gerçekleştirilmelidir ve sürekli geliştirilmelidir. Bu denetimler ciddiyetten uzak yapıldığında, kömür madenlerinin bile çok tehlikli olduğunu ve 300'ün üzerinde insanımızın denetimdeki ciddiyetsizlik sebebiyle hayatını kaybettiğini hatırlıyoruz. Benzer ciddiyetsizliğin milyonda biri bile NGSler için yapılırsa, sonuçları 100 yıl sürecek bir felaket ile karşı karşıya kalırız. Eğer Avrupa'da benzer kazalar olmuyorsa, demek ki bazı şeyleri bizden daha iyi yapıyorlardır. Dolayısıyla üzerinde durulması gereken konu NGS yapılıp yapılmaması değil, kurulumunun, işletilmesinin, atık yönetiminin ve 50-60 yıl sonra NGS'nin devre dışı bırakılarak sökülmesinin doğru yapılıp yapılmayacağı olmalıdır.
