Türkiye'de uzun yıllardır enerji açığından bahsedilmekte ve buna yönelik olarak çözüm yolları tartışılmakta, fakat elle tutulur bir sonuca ulaşılamamaktadır. Bu durumda Türkiye gibi yüksek enerji ithalatı bağımlılığına sahip bir ülkenin, kıt olan kaynaklarını verimli faaliyetlere tahsis etmesi gerekmektedir. Bu noktada karşımıza enerji yoğunluğu kavramı çıkmaktadır.
Enerji yoğunluğu, her 1 $ GSYH için ne kadar enerji kullanıldığını gösteren bir orandır. Türkiye 1990 yılında her 1 $'lık üretim için 0,119 kg ham petrol eşdeğerinde enerji tüketirken, 2013 yılında her 1 $'lık üretim için 0,106 kg ham petrol eşdeğerinde enerji tüketmiştir. Bu durumda, yıllar ilerledikçe Türkiye'nin enerji kaynaklarını ekonomik olarak daha verimli sektörlerde kullandığını söyleyebiliriz.
Türkiye 2013 yılı itibarıyla enerji yoğunluğunda dünyada 6. sırada bulunmaktadır. Tabii ki enerji yoğunluğu ile birlikte kişi başına düşen enerji tüketimi de önemlidir ve Türkiye bu sıralamada ne yazık ki gerilerdedir. Yine de enerji yoğunluğu açısındandan Türkiye'nin iyi bir yerde olduğu söylenebilir. Seçilmiş ülkelerin enerji yoğunlukları aşağıdaki gibidir:
1. Kolombiya (0,077)
2. Birleşik Krallık (0,091)
3. İspanya (0,096)
4. İtalya (0,099)
5. Portekiz (0,103)
6. Türkiye (0,106)
7. Japonya (0,112)
8. Almanya (0,113)
9. Avrupa (0,116)
17. Fransa (0,130)
19. OECD (0,136)
22. Brezilya (0,140)
26. ABD (0,158)
35. Dünya (0,184)
37. Hindistan (0,194)
41. Kanada (0,199)
49. Çin (0,261)
54. Rusya (0,331)
Listeden görüleceği üzere Türkiye'nin enerji yoğunluğu iyi sayılabilecek bir durumdadır ve 1990 yılına göre yaklaşık % 10'luk bir azalma söz konusudur.
Türkiye'nin enerji yoğunluğunu uzun vadede düşürmek veya aynı seviyede tutmak hedef olarak belirlenmeli. Enerji yoğunluğunu düşük tutmak için Türkiye ne yapabilir? Cevap zaten Enerji Yoğunluğu formülünün içindedir.
Enerji Yoğunluğu = Birincil Enerji Talebi (TPE) / GSYİH
Eğer enerji yoğunluğunun düşük olmasını istiyorsak, (1) daha az enerji tüketerek aynı milli gelire sahip olmalıyız veya (2) aynı enerjiyi tüketerek daha fazla milli gelire sahip olmalıyız.
Daha az enerji tüketimi anlamına gelen birinci alternatif, Türkiye genelinde pek mümkün değildir. Türkiye henüz sayanileşmesi ve sanayide makineleşmesi devam eden ve nüfusu artan bir ülke olduğundan, enerji tüketimi makro ölçekte azalmayacaktır. Aksine, hem ülke çapında, hem de bireysel olarak enerji tüketimi artmaya devam edecektir. Bu durumda, formüldeki kesrin payı sürekli artıyor demektir. Eğer enerji yoğunluğunu aynı seviyede tutmak veya azaltmak hedefine ulaşmak istiyorsak, kesrin paydasında bulunan GSYİH, enerji tüketimi ile aynı hızda veya daha hızlı artmalıdır.
Çözüm basit olmasına rağmen, Türkiye için kesinlikle kolay değil. Türkiye'deki bir X şahsı, bir şirket kurmayı planlamaktadır. Fırsatları ve alternatifleri kendi kısıtları ile eleyerek aşağıdaki seçeneklerden birisni uygulamaya karar vermiştir (parantez içindeki sayılar, o sektörün temsili enerji yoğunluklarıdır).
1) Lojistik sektöründe bir firma kurmak (0,150)
2) İnşaat sektöründe bir firma kurmak (0,140)
3) Demir-çelik sektöründe bir firma kurmak (0,200)
4) Yazılım sektöründe bir firma kurmak (0,050)
Türkiye'de son yıllarda ağırlıklı olarak inşaat sektörüne yatırım yapılmıştır çünkü inşaat sektörü hızlı bir şekilde yatırımcıya ve ekonomiye geri dönüş sağlamaktadır ancak çok kısa vadede bu geri dönüş sona ermektedir. Üstelik, bu kazanç için yüksek miktarda enerji harcanmaktadır. Yukarıda basit olduğu söylenen çözüm, teknolojiye yatırım yapmaktır. Kesinlikle kolay olmamasının sebebi ise teknolojiye yatırım yapmak için uzun yıllar boyunca emek faktörüne yatırım yapılmış olmasının ve birikmiş know-how sahibi olmak gerekmesidir. Aslında yaklaşık bir yıldır sosyal medyada paylaşılan ve bir sunum esnasında çekilen bir fotoğraf olduğu anlaşılan görüntü her şeyi anlatmaktadır:
Yukarıdaki fotoğrafta, Türkiye'nin en büyük kuruluşlarından üç tanesinin piyasa değerinin teknoloji firması olan Whatsapp firmasının piyasa değerinden daha düşük olduğu vurgulanmaktadır. THY - Whatsapp karşılaştırmasında ise 23.160 THY çalışanının, 55 Whatsapp çalışanının ancak % 25'i kadar ekonomik değer ürettiği gerçeğiyle karşı karşıya kalıyoruz. Enerji açısından ise THY'nin varlıkları olan uçakların ve Whatsapp'ın varlıkları olan sunucuların ne kadar enerji tükettiğini tahmin edebiliriz.
Yukarıdaki fotoğrafta, Türkiye'nin en büyük kuruluşlarından üç tanesinin piyasa değerinin teknoloji firması olan Whatsapp firmasının piyasa değerinden daha düşük olduğu vurgulanmaktadır. THY - Whatsapp karşılaştırmasında ise 23.160 THY çalışanının, 55 Whatsapp çalışanının ancak % 25'i kadar ekonomik değer ürettiği gerçeğiyle karşı karşıya kalıyoruz. Enerji açısından ise THY'nin varlıkları olan uçakların ve Whatsapp'ın varlıkları olan sunucuların ne kadar enerji tükettiğini tahmin edebiliriz.
